Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΜ.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

This is the translation in Greek of the “A General Typology of Modern Direct Democracy” created by Mr. Rolf Buechi. The original text can be found in English in the website: Activating Democracy.1

All rights reserved by Rolf Buechi.

Η παρακάτω εργαλειοθήκη προσφέρει μία δομημένη παρουσίαση όλων των διαδικασιών που σχετίζονται με καθολική ψηφοφορία (popular votes) για ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Αυτό σημαίνει ότι ψηφοφορίες για άτομα ή κόμματα – όπως το δημοψήφισμα ανάκλησης – ΔΕΝ συμπεριλαμβάνονται παρακάτω. Η δομή της στηρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες διαδικασιών: τις νομοθετικές πρωτοβουλίες (Initiatives), τα δημοψηφίσματα (Referendum) και τις ψηφοφορίες αποδοχής ή βέτο (Plebiscite). Στις νομοθετικές πρωτοβουλίες αυτός που φέρνει μία πρόταση προς ψήφιση είναι Ο ΙΔΙΟΣ με αυτόν που ετοίμασε την πρόταση, ενώ στο δημοψήφισμα η πρόταση έχει προετοιμαστεί από άλλον. Στις ψηφοφορίες αποδοχής ή βέτο η διαδικασία ξεκινάει με απόφαση κάποιας Αρχής2. Τέλος, υπάρχει και η πρωτοβουλία διαμόρφωσης της πολιτικής ατζέντας που έχει μεικτά χαρακτηριστικά και συνήθως αποτελεί προϊόν συμβιβασμού μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων της άμεσης δημοκρατίας. Δυστυχώς, συχνά οδηγεί σε δυσλειτουργικά νομοθετικά εργαλεία.

Πολιτική Διαδικασία

Κατηγορία
Νομοθετική Πρωτοβουλία Πολιτών (ΝΠΠ)

Νομοθετική Πρωτοβουλία
ΝΠΠ + αντιπρόταση
Δημοψήφισμα Πολιτών

Δημοψήφισμα
Δημοψήφισμα + αντιπρόταση
Υποχρεωτικό Δημοψήφισμα
Ψηφοφορία Αποδοχής (Plebiscite)

Plebiscite (1)
Ψηφοφορία Υποστήριξης Βέτο
Ψηφοφορία Υποστήριξης Μειοψηφικού Βέτο
Ψηφοφορία Υποστήριξης Μειοψηφίας
Πρωτοβουλία διαμόρφωσης Πολιτικής Ατζέντας (2)

Μεικτό Είδος
Ανοιχτή Συγκέντρωση Πολιτών (3)

Συγκέντρωση
  1. ΣτΜ: Τα plebiscite αν και συχνά συγχέονται με τα δημοψηφίσματα επειδή υπάρχει καθολική ψηφοφορία για τη λήψη κάποιας απόφασης, αποτελούν ξεχωριστή ομάδα των διαδικασιών που περιλαμβάνουν καθολική ψηφοφορία. Στην περίπτωση τους την απόφαση για να ζητηθεί η κρίση των πολιτών επάνω σε κάποιο ζήτημα την λαμβάνει κάποια Αντιπροσωπευτική Αρχή (π.χ. ο Πρόεδρος φέρνει σε καθολική ψηφοφορία μία απόφαση του Κοινοβουλίου ή κάποιο νόμο).
  2. Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν οδηγούν σε καθολική ψηφοφορία – απλώς προτείνουν θέματα στην πολιτική ατζέντα κάποιας Αντιπροσωπευτικής Αρχής
  3. Οι Ανοιχτές Συγκεντρώσεις Πολιτών αποτελούν μια μορφή Άμεσης Δημοκρατίας που απαιτεί ανεξάρτητη ανάλυση και γι’ αυτό δεν περιλαμβάνεται σε αυτήν τη εργαλειοθήκη.

Όπως τα διαφορετικά εργαλεία ενός τεχνίτη, έτσι και τα πολιτικά εργαλεία έχουν διαφορετικές μορφές και παραλλαγές για να εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες, π.χ. είναι άλλο το υποχρεωτικό δημοψήφισμα όπως ορίζει ο νόμος και άλλο το δημοψήφισμα που προκαλείται από τους πολίτες. Τα χαρακτηριστικά και οι διαφορές των εργαλείων αυτών θα περιγραφούν πιο κάτω. Ο όρος “καθολική ψηφοφορία” (popular vote) χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ψηφοφορία με κάλπη που διεξάγεται για κάποιο σημαντικό ζήτημα, με τη συμμετοχή όλου του εκλογικού σώματος σε αντίθεση με τις αποφάσεις που λαμβάνονται μετά από ψηφοφορία των αντιπροσώπων μόνο. Ο όρος αυτός δεν συνδέεται αποκλειστικά με κάποια συγκεκριμένη διαδικασία ή με κάποιον συγκεκριμένο ορισμό της Άμεσης Δημοκρατίας.

Η παρουσίαση αυτή είναι απαραίτητη για την αποφυγή παρανοήσεων γύρω από τα αμεσοδημοκρατικά πολιτικά εργαλεία, όταν ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαφορετικές διαδικασίες. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο όρος “δημοψήφισμα” (referendum) που συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τόσο τα δημοψηφίσματα που προκαλούν οι πολίτες (σωστή χρήση), όσο και τις καθολικές ψηφοφορίες για συγκεκριμένα ζητήματα που προκαλούνται από κάποια Αρχή. Αντίστοιχα, σύγχυση προκαλείται όταν η ίδια διαδικασία περιγράφεται με διαφορετικούς όρους, όπως για παράδειγμα με την “πρωτοβουλία διαμόρφωσης της πολιτικής ατζέντας” η οποία συχνά περιγράφεται ως “συλλογή υπογραφών” (petition), “πρωτοβουλία πολιτών” ή “πρόταση πολιτών”. Συχνά, σε διαφορετικές χώρες χρησιμοποιούνται διαφορετικοί νομικοί όροι για να περιγράψουν την ίδια διαδικασία. Χωρίς σταθερή κατηγοριοποίηση δεν είναι δυνατή η σύγκριση των μορφών καθολικής ψηφοφορίας μεταξύ διαφορετικών χωρών.

Ο στόχος της εργαλειοθήκης αυτής είναι η κατηγοριοποίηση των υπαρχουσών διαδικασιών με ρεαλιστικό και όχι απλά τυπικό τρόπο. Οι όροι “νομοθετική πρωτοβουλία” (initiative) και “δημοψήφισμα” (referendum) ορίζουν δύο διαφορετικές κατηγορίες διαδικασιών οι οποίες ελέγχονται από μειοψηφίες (ομάδες πολιτών), με το υποχρεωτικό δημοψήφισμα (obligatory referendum) να αποτελεί εξαίρεση αφού αυτό καλείται από τον νόμο. Ο όρος “ψηφοφορία αποδοχής ή βέτο” (plebiscite) περιγράφει μια διαφορετική κατηγορία όπου τον έλεγχο τον έχουν οι Αρχές. Οι διαφορές μεταξύ τους είναι ουσιαστικές. Ενώ τα δημοψηφίσματα είναι εργαλεία που τα χειρίζονται οι πολίτες, οι ψηφοφορίες αποδοχής ή βέτο χρησιμοποιούνται από τους φορείς κάποιας εξουσίας για να ισχυροποιήσουν κάποια απόφαση τους, να κινητοποιήσουν τους πολίτες, να παρακάμψουν απόφαση άλλης Αντιπροσωπευτικής Αρχής ή να αποφύγουν να πάρουν κάποια δύσκολη απόφαση.

Δομή της Εργαλειοθήκης

Η Εργαλειοθήκη περιλαμβάνει πολιτικά εργαλεία με αμεσοδημοκρατικά χαρακτηριστικά που έχουν ως αντικείμενο (“πρόταση/ερώτημα”3) μόνο συγκεκριμένα πολιτικά ζητήματα αλλά όχι πρόσωπα (π.χ. δημοψήφισμα ανάκλησης εντολής). Τα κύρια χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τα διάφορα εργαλεία περιλαμβάνουν:

  1. τον δημιουργό της πρότασης, δηλαδή την ομάδα που έχει συνθέσει την πρόταση που αποτελεί το αντικείμενο της ψηφοφορίας (ομάδα πολιτών, αντιπροσωπευτική Αρχή ή μειοψηφία κάποιας Αρχής). Βρίσκονται στη 2η στήλη των πινάκων 1, 2 & 3.

  2. αυτόν που προκαλεί την ψηφοφορία (ομάδα πολιτών, νόμος/Σύνταγμα, Αντιπροσωπευτική Αρχή ή μειοψηφία κάποιας Αρχής). Βρίσκονται στη 3η στήλη των πινάκων 1, 2 & 3.

  3. αυτόν που λαμβάνει την τελική απόφαση εάν θα εγκριθεί ή απορριφθεί η πρόταση (εκλογικό σώμα ή Αντιπροσωπευτική Αρχή). Βρίσκονται στη 4η στήλη των πινάκων 1, 2 & 3.

Συνολικά, υπάρχουν 5 διαφορετικά εργαλεία που δίνουν εξουσία στους πολίτες (Πιν.1) και τέσσερα που δίνουν εξουσία στους αντιπροσώπους (Πιν.2). Ενώ το αποτέλεσμα των Δημοψηφισμάτων και των Νομοθετικών Πρωτοβουλιών έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, οι Ψηφοφορίες Υποστήριξης ή Βέτο μπορεί να έχουν είτε δεσμευτικό, είτε απλώς συμβουλευτικό χαρακτήρα και η τελική απόφαση λαμβάνεται από τους αντιπροσώπους. Σύμφωνα με την προσωπική μου άποψη οι Ψηφοφορίες Υποστήριξης ή Βέτο ΔΕΝ ανήκουν στους θεσμούς της Άμεσης Δημοκρατίας (βλέπε επίσης: What does modern direct democracy mean?).

Στους παρακάτω πίνακες ο τύπος της διαδικασίας ορίζεται στην πρώτη στήλη. Στις επόμενες στήλες σημειώνονται ο δημιουργός της πρότασης (2η στήλη), ποιος έχει το δικαίωμα να εκκινήσει την διαδικασίας (3η στήλη) και ποιος έχει το δικαίωμα να πάρει την τελική απόφαση (4η στήλη). Τα χρώματα περιγράφουν τον ΤΥΠΟ της διαδικασίας: πράσινο για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες (initiative), κόκκινο για τα δημοψηφίσματα (referendum) και γκρι για τις ψηφοφορίες αποδοχής ή veto (plebiscite).

Πίνακας 1 Πολιτικά εργαλεία ενίσχυσης των πολιτών (Δημοψήφισμα και Νομοθετική Πρωτοβουλία)

Είδος διαδικασίας

Δημιουργός πρότασης

Πρόκληση ψηφοφορίας

Λήψη τελικής απόφασης

Νομοθετική Πρωτοβουλία Πολιτών (*)

Ομάδα Πολιτών

Η ίδια Ομάδα

Εκλογικό Σώμα

Δημοψήφισμα (*)

Αντιπροσωπευτική Αρχή

Ομάδα Πολιτών

Υποχρεωτικό Δημοψήφισμα

Νόμος / Σύνταγμα

(*) Μπορεί να συνδυάζεται με αντιπρόταση από Αντιπροσωπευτική Αρχή (π.χ. κοινοβούλιο)

Πίνακας 2 Πολιτικά εργαλεία ενίσχυσης των Αντιπροσωπευτικών Αρχών (plebiscites)

Είδος διαδικασίας

Δημιουργός πρότασης

Πρόκληση ψηφοφορίας

Λήψη τελικής απόφασης

Ψηφοφορία Αποδοχής (Plebiscite)

Αντιπροσωπευτική Αρχή

Η ίδια Αρχή

Εκλογικό Σώμα (δεσμευτική ψηφοφορία)

ή

Αντιπροσωπευτική Αρχή

(συμβουλευτική ψηφοφορία)

Ψηφοφορία Υποστήριξης Βέτο

Κάποια άλλη Αρχή

Ψηφοφορία Υποστήριξης Βέτο Αντιπολίτευσης

Μειοψηφία Αντιπροσωπευτικής Αρχής

Ψηφοφορία Υποστήριξης πρότασης της Αντιπολίτευσης

Μειοψηφία Αντιπροσωπευτικής Αρχής

Η ίδια μειοψηφία

Η Πρωτοβουλία Διαμόρφωσης της Πολιτικής Ατζέντας δεν είναι μια διαδικασία καθολικής ψηφοφορίας για τον προφανή λόγο πως δεν οδηγεί σε ψηφοφορία, ενώ στερείται ενός βασικού χαρακτηριστικού της άμεσης δημοκρατίας: το δικαίωμα των πολιτών να αποφασίζουν. Αν και στο αρχικό της κομμάτι ομοιάζει της Νομοθετικής Πρωτοβουλίας Πολιτών υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά: η πρόταση απευθύνεται σε κάποια Αρχή (π.χ. στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο κλπ) και όχι στους πολίτες. Έτσι, ενώ η Νομοθετική Πρωτοβουλία διαμορφώνει ένα ερώτημα προς ψήφιση (“πρόταση”), στην περίπτωση αυτή διαμορφώνεται απλώς ένα αίτημα προς εξέταση από κάποια αρχή, ανάλογα με τη διακριτική της άποψη. Έτσι, παρά την σχετική ομοιότητα, οι δύο πρωτοβουλίες έχουν ριζικά διαφορετικό χαρακτήρα λόγω της διαφοράς ισχύος μεταξύ των πολιτών και όσων ασκούν εξουσία. Πρόκειται για ένα σύνθετο είδος πολιτικού εργαλείου καθώς συνδυάζει στοιχεία την Νομοθετικής Πρωτοβουλίας και της Ψηφοφορίας Αποδοχής: οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αναλάβουν πρωτοβουλία και να καταθέσουν μία πρόταση αλλά, στην συνέχεια, ο έλεγχος περνάει στους εκλεγμένους αντιπροσώπους, οι οποίοι παίρνουν την τελική απόφαση σχετικά με την πρόταση.

Πίνακας 3 Πρωτοβουλία Διαμόρφωσης της Πολιτικής Ατζέντας (μεικτό είδος)

Είδος διαδικασίας

Δημιουργός Aιτήματος

Πρόκληση ψηφοφορίας

Λήψη τελικής απόφασης

Πρωτοβουλία Διαμόρφωσης Πολιτικής Ατζέντας

Ομάδα Πολιτών

Αντιπροσωπευτική

Αρχή

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ [INITIATIVE]

Πρόκειται για ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας. Η νομοθετική πρωτοβουλία ορίζεται ως το δικαίωμα μιας μειοψηφίας, συνήθως ένας προκαθορισμένος αριθμός πολιτών, να προτείνει στο σύνολο των πολιτών την υπερψήφιση ενός νέου ή την τροποποίηση ενός υπάρχοντος νόμου. Η τελική απόφαση λαμβάνεται μετά από καθολική ψηφοφορία.

Μπορούμε να διακρίνουμε δύο εκδοχές της:

  • Νομοθετική Πρωτοβουλία Πολιτών (ΝΠΠ)

Είναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας και πολιτικό δικαίωμα που επιτρέπει σε ένα προκαθορισμένο αριθμό πολιτών να προσθέσουν στην τρέχουσα πολιτική ατζέντα μια δική τους πρόταση. Για παράδειγμα, η πρόταση μπορεί να αφορά α) την τροποποίηση του Συντάγματος, β) την υιοθέτηση ενός νέου νόμου ή γ) την κατάργηση ή τροποποίηση ενός υπάρχοντος νόμου. Η έναρξη της διαδικασίας προϋποθέτει την υποστήριξη από έναν προκαθορισμένο αριθμό πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου σύμφωνα με το νόμο. Οι υποστηρικτές μίας θέσης μπορούν έτσι να προκαλέσουν μια καθολική ψηφοφορία σχετικά με την πρόταση τους (εφόσον φυσικά η πρόταση τους είναι τυπικά ορθή). Το νομοθετικό πλαίσιο σε κάποιες περιπτώσεις δίνει το δικαίωμα απόσυρσης της πρωτοβουλίας από την ομάδα που την προτείνει, όπως π.χ. όταν το νομοθετικό σώμα ψηφίσει κάποιο νόμο που ικανοποιεί τα αιτήματα της πρότασης ή σημαντικό τους μέρος.

Η διαδικασία αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως ένα μέσο ανανέωσης και μεταρρύθμισης επιτρέποντας στους πολίτες να επιταχύνουν συγκεκριμένες διαδικασίες. Θεωρητικά, η νομοθετική πρωτοβουλία δίνει το δικαίωμα στους πολίτες να νομοθετήσουν σύμφωνα με τη βούληση τους. Πρακτικά, πρόκειται για ένα πολιτικό εργαλείο που συγχρονίζει την οπτική των πολιτών με αυτή των πολιτικών.

  • Νομοθετική Πρωτοβουλία Πολιτών με κυβερνητική αντιπρόταση (ΝΠΠ+)

Σε κάποιες περιπτώσεις, το νομοθετικό πλαίσιο για τις πρωτοβουλίες πολιτών μπορεί να δίνει το δικαίωμα σε κάποια Αντιπροσωπευτική Αρχή (συνήθως το Κοινοβούλιο) να προτείνει παράλληλα με την πρόταση των πολιτών μια νομοθετική αντιπρόταση. Οι δύο προτάσεις πηγαίνουν σε καθολική ψηφοφορία την ίδια στιγμή, για να αποφασίσουν οι πολίτες. Εάν υπερψηφιστούν και οι δύο (4) τότε η τελική απόφαση μπορεί να λαμβάνεται από μία ειδική διαδικασία γι’ αυτές τις περιπτώσεις.

ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ [REFERENDUM]

Πρόκειται για ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας. Το δημοψήφισμα ορίζεται ως μια διαδικασία κατά την οποία μέσα από καθολική ψηφοφορία οι πολίτες αποφασίζουν για ένα σημαντικό ζήτημα όπως, για παράδειγμα, μια Συνταγματική τροποποίηση ή ένα νόμο. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα είτε να αποδεχτούν, ή να απορρίψουν το ζήτημα.

Η διαδικασία ξεκινάει είτε επειδή το ορίζει σχετικός νόμος (δηλαδή, υποχρεωτικό δημοψήφισμα) είτε μετά από αίτημα προκαθορισμένου αριθμού πολιτών (δηλαδή, δημοψήφισμα πολιτών5)

Δημοψήφισμα Πολιτών

Είναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας και πολιτικό δικαίωμα που επιτρέπει σε προκαθορισμένο αριθμό πολιτών να προκαλέσουν δημοψήφισμα ώστε να αποφασίσει το εκλογικό σώμα εάν – για παράδειγμα – ένας ήδη ψηφισμένος νόμος γίνει αποδεκτός ή ανακληθεί.

Η διαδικασία λειτουργεί ως ένα εργαλείο διόρθωσης της κοινοβουλευτικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων στον Αντιπροσωπευτικό Κοινοβουλευτισμό και ως μέσο ελέγχου της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου. Ο “λαός” ή ο “Δήμος” (δηλαδή, όσοι έχουν νόμιμο δικαίωμα ψήφου) έχει το δικαίωμα να αποφασίσει οριστικά επάνω σε απόφαση που έχει ήδη ληφθεί από κάποιο νομοθετικό σώμα.

Ενώ η νομοθετική πρωτοβουλία επιταχύνει τις πολιτικές διεργασίες (που μπορεί να είναι είτε προοδευτικές ή συντηρητικές), το δημοψήφισμα πολιτών δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να τις επιβραδύνουν. Πρακτικά, πρόκειται για ένα πολιτικό εργαλείο που συγχρονίζει την οπτική των πολιτών με αυτή των πολιτικών (όπως συμβαίνει και με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες πολιτών).

Δημοψήφισμα Πολιτών με αντιπρόταση

Συνδυάζει το δημοψήφισμα πολιτών για κάποια απόφαση Αντιπροσωπευτικής Αρχής με το δημοψήφισμα για κάποια αντιπρόταση. Εάν υπερψηφιστούν και οι δύο (6) τότε η τελική απόφαση μπορεί να λαμβάνεται από μία ειδική διαδικασία γι’ αυτές τις περιπτώσεις.

Υποχρεωτικό Δημοψήφισμα

Στην περίπτωση αυτή η καθολική ψηφοφορία προκαλείται επειδή ο νόμος ορίζει (συνήθως, είναι το Σύνταγμα μιας χώρας) ότι συγκεκριμένα ζητήματα πρέπει υποχρεωτικά να εγκρίνονται ή να απορρίπτονται από τους πολίτες.

Σε κάποιες περιπτώσεις το υποχρεωτικό δημοψήφισμα για κάποιο ζήτημα προκαλείται εφόσον ισχύουν κάποιες κοινοβουλευτικές προϋποθέσεις (π.χ. στη Δανία, η μεταφορά αρμοδιοτήτων σε μία Διεθνή Αρχή απαιτεί τη λαϊκή έγκριση μέσω δημοψηφίσματος εφόσον υπερψηφίστηκε ήδη από το Κοινοβούλιο σε ποσοστό πάνω από 50% αλλά λιγότερο από τα τέσσερα πέμπτα των βουλευτών). Αντιθέτως, τα υποχρεωτικά δημοψηφίσματα άνευ προϋποθέσεων δεν έχουν παραθυράκια αποφυγής της καθολικής ψηφοφορίας (π.χ. στην Ελβετία οποιαδήποτε αλλαγή στο Σύνταγμα πρέπει να εγκριθεί υποχρεωτικά από τους πολίτες).

ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ/ΒΕΤΟ [PLEBISCITE]

Πρόκειται για ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας. Ορίζεται ως μια συμβουλευτική διαδικασία από το Δήμο που προκαλείται “άνωθεν”. Αποτελεί μέρος των εξουσιών που έχει κάποια Αρχή (Πρόεδρος, Πρωθυπουργός, Κοινοβούλιο) για να αποφασίσει πότε και για ποιο ζήτημα θα ζητηθεί από τους πολίτες να αποφασίσουν ή να παρέχουν την άποψη τους. Στην περίπτωση αυτή το εκλογικό σώμα αντί να είναι το ενεργούν υποκείμενο που ορίζει τη διαδικασία μετατρέπεται σε μέσο για τους σκοπούς μίας Αντιπροσωπευτικής Αρχής, δίνοντας της έτσι επιπλέον εξουσία έναντι των πολιτών. Συνήθως χρησιμοποιούνται για την αποφυγή λήψης αποφάσεων σε αμφιλεγόμενα ζητήματα, για λαϊκή νομιμοποίηση ήδη ληφθείσας απόφασης, για λαϊκή κινητοποίηση και υποστήριξη ηγετών και κομμάτων ή για να υπερκεράσει κάποια Αρχή μία άλλη. Ο απώτερος στόχος δεν είναι η ενδυνάμωση της πραγματικής δημοκρατίας αλλά να ενισχύσει ή να διασώσει όσους βρίσκονται στην εξουσία με τη βοήθεια “του λαού”.

Ψηφοφορία Αποδοχής

Είναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας που βρίσκεται υπό τον απόλυτο έλεγχο κάποιας Αρχής. Στην περίπτωση αυτή η Αρχή που προκαλεί την ψηφοφορία είναι η ίδια που υποστηρίζει την πρόταση προς κρίση (π.χ. ο Πρόεδρος ή το Κοινοβούλιο).

Ψηφοφορία Υποστήριξης Βέτο

Είναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας που βρίσκεται υπό τον απόλυτο έλεγχο κάποιας Αρχής. Στην περίπτωση αυτή η Αρχή που προκαλεί την ψηφοφορία ΔΕΝ είναι η ίδια που υποστηρίζει την πρόταση προς κρίση. Για παράδειγμα, η Κυβέρνηση ή ο Πρόεδρος μιας χώρας μπορεί να αντιτίθεται (προβάλει βέτο) σε μία απόφαση του Κοινοβουλίου και καταφεύγει στην κρίση των πολιτών για να αποφασίσει οριστικά.

Ψηφοφορία Υποστήριξης Βέτο Αντιπολίτευσης

Είναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας που ορίζεται από το δικαίωμα της μειοψηφίας μιας Αντιπροσωπευτικής Αρχής να φέρει μια απόφαση της πλειοψηφίας της ίδιας Αρχής στην κρίση του εκλογικού σώματος για να αποφασίσει. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στην μειοψηφία μιας Αντιπροσωπευτικής Αρχής να επιβραδύνει μια πολιτική διαδικασία δίνοντας το δικαίωμα της τελικής απόφασης στους ψηφοφόρους.

Ψηφοφορία Υποστήριξης πρότασης της Αντιπολίτευσης

Eίναι ένα είδος καθολικής ψηφοφορίας και πολιτικό δικαίωμα που επιτρέπει σε μία ορισμένη μειοψηφία κάποιας Αρχής (π.χ. ένα τρίτο του Κοινοβουλίου) να φέρει μία πρόταση της στην πολιτική ατζέντα και να επιτρέψει στο εκλογικό σώμα να αποφασίσει.

ΜΕΙΚΤΟ ΕΙΔΟΣ [MIXED TYPE]

Πρωτοβουλία Διαμόρφωσης της Πολιτικής Ατζέντας

Η Πρωτοβουλία Διαμόρφωσης της Πολιτικής Ατζέντας ορίζει το δικαίωμα προκαθορισμένου αριθμού πολιτών να προτείνουν σε μία Αντιπροσωπευτική Αρχή μα υιοθετήσει κάποιο μέτρο ή έναν νόμο. Σε αντίθεση με την νομοθετική πρωτοβουλία, στην προκειμένη περίπτωση η τελική απόφαση θα ληφθεί από την Αρχή.

Η θεσμοθέτηση της πρωτοβουλίας αυτής μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: π.χ. μπορεί να είναι μία πρόταση χωρίς καθολική ψηφοφορία, ή να συνδυάζεται με λαϊκή ψηφοφορία με δεσμευτικό ή συμβουλευτικό αποτέλεσμα ή με μία κίνηση πολιτών (“Volksmotion”). Το κίνημα πολιτών μπορεί να αποτελέσει το ισοδύναμο μιας κοινοβουλευτικής κίνησης, εάν υιοθετηθεί μπορεί να λειτουργήσει αντίστοιχα με μία νομοθετική πρωτοβουλία πολιτών (όπως συμβαίνει στο ελβετικό καντόνι του Όμπβαλντεν).

1 Τελευταία τροποποίηση: Η μετάφραση έγινε από το κείμενο στα αγγλικά όπως διαμορφώθηκε στις 14 Ιουνίου 2015

2 ΣτΜ: Οι όροι “Αρχή” και “Αντιπροσωπευτική Αρχή” χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν οποιαδήποτε αιρετή αρχή του Αντιπροσωπευτικού Κοινοβουλευτισμού που μπορεί να πάρει κάποια απόφαση η οποία θα γίνει αντικείμενο καθολικής ψηφοφορίας (“πρόταση”) είτε μετά από δική της πρωτοβουλία, είτε κάποιου άλλου (π.χ. άλλη Αρχή ή ομάδα πολιτών). Τέτοιες αρχές είναι: το Κοινοβούλιο, ο Πρόεδρος μιας χώρας, η Κυβέρνηση, η Γερουσία κλπ.

3 ΣτΜ: Με τον όρο “πρόταση/ερώτημα” εννοούμε το αντικείμενο του δημοψηφίσματος. Μπορεί να είναι μια πρόταση νόμου, ένας ψηφισμένος νόμος, μία διεθνής συμφωνία ή μια απόφαση της Κυβέρνησης (π.χ. κάποια σημαντική δημόσια δαπάνη). Αυτός που προκαλεί το δημοψήφισμα δεν είναι πάντα ο ίδιος με αυτόν που δημιουργεί την πρόταση που θα τεθεί προς ψήφιση, όπως φαίνεται και στους Πίνακες 1 & 2

4 ΣτΜ: Εφόσον η διαδικασία επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίσουν και τις δύο προτάσεις και δεν ορίζει ότι μόνο η μία από τις δύο (ή καμία από τις δύο) μπορεί να υπερψηφιστεί.

5 ΣτΜ: Οι όροι “λαϊκό” δημοψήφισμα [popular referendum] και δημοψήφισμα “πολιτών” [citizens referendum] χρησιμοποιούνται με την ίδια έννοια.

6 ΣτΜ: Εφόσον η διαδικασία επιτρέπει στους πολίτες να ψηφίσουν και τις δύο προτάσεις και δεν ορίζει ότι μόνο η μία από τις δύο (η καμία από τις δύο) μπορεί να υπερψηφιστούν.